Een roman schrijven? Zoek eerst het conflict op

[Daniël]

Hieronder een klein artikeltje uit de NRC Next van vorige week. Leek me wel interessant om hier te delen, dus heb het even overgetikt.

Loop een boekwinkel binnen en het eerste wat je ziet zijn stapels en nog eens stapels romans. Waar dichtbundels, essays en geschiedenisboeken in een hoekje op de plank staan, is literaire fictie populairder dan ooit. Maar hoe schrijf je zo'n boek? Schrijver Louis Stiller geeft tips.

1. Verbeeld je wat - heel wat. Zonder fantasie geen roman. Zelfs de meest autobiografische roman kan niet zonder verbeelding. Je zult immers je uiterste best moeten doen om met woorden iets opt e roepen voor het geestesoog van de lezers - of het nu het brilletje van opa is of een ruimtestation bij Alpha Centauri. De ambitie om een roman te schrijven is van jou. Kijk uit: als je het aan de grote klok hangt zullen sommigen je een snoever vinden. Beter is het om in stilte te dromen - niet van succes en eeuwige roem maar van een prachtig, onthutsend of ijzersterk verhaal.

2. Zoek het conflict op. Als gewetensvolle burgers proberen we in het dagelijkse leven zoveel mogelijk conflicten te vermijden. Tegenstellingen strijken we glad en extremen gaan we uit de weg. In een roman gebeurt het omgekeerde. Zoek het conflict dus op. In het hart van elke roman schuilt een conflict, soms een openlijke strijd zoals die tegen Sauron en het rijk Mordor in In de ban van de ring, soms een verborgen strijd, zoals Frits van Egters in De avonden met zichzelf voert. Het conflict is de motor van elk verhaal: het zet alle verwikkelingen in gang. Begin niet te schrijven voordat je begrijpt of voelt waar het conflict van je verhaal zit.

3. Maak van personen personages - maak ze minder menselijk. Ze lijken er heel veel op, maar ze zijn geen mensen van vlees en bloed. Personages zijn (zie tip 2) extremer, minder uitgebalanceerd en eenzijdiger dan de meeste personen. Van de tientallen menselijke eigenschappen hoef je er naemlijk maar een of twee te gebruiken. Reves Frits van Egters is een getergde pestkop, die alleen liefde voor zijn speelgoedkonijn lijkt te kunnen opbrengen (totdat ook deze straf krijgt). Reve zelf was ook een pestkop, maar kon daarnaast ook hartelijk, fijnzinnig en openhartig zijn. Door dat bij Frits van Egters allemaal weg te laten maakte hij an hem een echt personage: iemand die groter is dan het leven waar hij uitkomt.

4. Zoek eerst naar het verhaal, dan pas naar het genre. Als je begint schrijf je een verhaal, niet een thriller, chicklit, streek-, sciencefiction- of fantasyboek. Als je het verhaal hebt bedacht en uitgewerkt in een synopsis - een soort samenvatting vooraf - kun je altijd nog bedenken in welk genre de roman thuishoort. Maar blokkeer creativiteit niet bij voorbaat door er een label op te plakken. Labels zijn vooral belangrijk voor uitgevers, boekhandelaren en lezers.

5. Zoek een stem, daarna een stijl. Een van de allermoeilijkste en tegelijkertijd allerbelangrijkste aspecten van een roman is de stem van de verteller. Wie gaat het verhaal vertellen en hoe praat deze figuur? Nederlanders zijn daar vaak niet zo goed in, maar pak een willekeurige Amerikaanse roman op en hoor hoe een verteller tegenover je op een stoel is gaan zitten om je een fabelachtig verhaal uit de doeken te doen. Stijl, dat vinden Nederlandse schrijvers en critici vaak veel belangrijker, maar uiteindelijk staat de stijl in dienst van de stem en het verhaal.

6. Houd vol. Talentvol zijn, lumineuze ideeën verzinnen, mooie zinnen schrijven - het is allemaal belangrijk, ware het niet dat je er niet veel mee kunt zonder doorzettingsvermogen. Een roman schrijf je niet in een week of een maand (uitzonderingen als Multatuli en Georges Simenon daargelaten). Een flinke roman telt al snel zestigduizend woorden en dat kost je minstens een à twee jaar van je leven. Je moet zeker vier, vijf versies schrijven. Realiseer je dat, neem de tijd, houd haast op afstand en zorg dat je ht kunt blijven volhouden.

Louis Stiller.
> Louis Stiller (1959) is schrijver, uitgever en hoofdredacteur van Schrijven Magazine. Meer tips staan in zijn Het Grote Schrijf-Doe Boek.